Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 5’idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10’udur.
Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira
bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi;
4. Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda.
Yapılan vergi incelemeleri sırasında çok sayıda binanın kirada bulunduğu, ancak kira gelirlerinin beyan edilmediği tespit edilmiştir. Bina sahipleri, taşınmazları KİRA GELİRİ ALMADAN KİRAYA VERDİKLERİNİ, BU SEBEPLE GELİR BEYAN ETMEDİKLERİNİ söylemişlerdir. Gelir Vergisi Kanunu’nun yukarıda yer verilen 73. Maddesi yürürlüktedir. Bu yasa hükmüne göre binaların mal sahiplerinin usul füru veya kardeşlerinin dışında üçüncü kişilerin ikametine tahsis ettikleri binalardan para almasalar bile emsal kira bedeli üzerinden beyanda bulunmaları gerekir.
ÖNERİ :
Kira gelirlerinin beyan dışı bırakılması, en kolay tespit edilen vergi kaçağıdır. Muhtarlıklardan binada oturanların TC numaraları bu TC numaralarından Tapu Sicil Müdürlüklerinden taşınmazın maliki olup olmadığı araştırılmaktadır. Tapu maliki olmayanların kiracı olduğu varsayılmaktadır. Bu durumun vergi dairesi tarafından tespitinden önce, pişmanlık hükümleri çerçevesinde hareket edilmesi kiraya verenlerin menfaatlerine çok daha uygundur.