Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamaz. Bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 5’idir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10’udur.
Aşağıda yazılı hallerde emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
1. Boş kalan gayrimenkullerin muhafazaları maksadiyle bedelsiz olarak başkalarının ikametine bırakılması;
2. Binaların mal sahiplerinin usul, füru veya kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi (Usul, füru veya kardeşlerden herbirinin ikametine birden fazla konut tahsis edilmiş ise bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli hesaplanmaz. Kardeşler evli ise eşlerden sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmaz.);
3. Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi;
4. Genel bütçeye dahil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalarda
şeklindedir.
Vergi görevlileri son zamanlarda yaptıkları denetimler sırasında, çok sayıda ev ve dairenin kiraya verildiği halde, sahipleri tarafından kira gelirinin beyan edilmediğini tespit etmişlerdir.
Binaların sahipleri,
taşınmazının ücretsiz olarak üçüncü kişilerin kullanımına bıraktıklarını,
kira geliri alınmadığı için vergi dairesine beyanlarının olmadığını belirtip,
kira gelirinin bulunmadığı konusunda tanık dinletmek istemişlerdir.
Yukarıda yer alan 73. Madde halen yürürlüktedir.
Binaların mal sahiplerinin
kanunun bu maddesinde yazılı sadece usul, füru veya kardeşlerinin ikametine ücretsiz tahsil edilen binalar için kira aranmayacağı hükmü dikkate alındığında bu kişiler dışındaki kiracılar için ücretsiz kiraya verildiği iddiaları kabul görmemektedir.
Öneri
Usul, füru veya kardeşler dışındaki kiracılar için “kira parası alınmadığı” şeklinde itiraz yapılmaması, vergi borcu ve cezalara karşı yasanın indirim hükümlerine başvurulmasını tavsiye etmekteyiz.